Kan alma iş ve hasta akışında sorunlar ve çözümler

Neden önemli ?

Ayaktan hastaların %25 - %30 u, yatan hastaların çoğunluğu her gün rutin kan alma hizmetlerinden yararlanmaktadır. Yüksek sayıda hastanın sorunsuz akışının sağlanması önemlidir. Covid-19 süreci ve sonrasında, yığılmaların oluşabildiği bu birime daha çok önem verilmesi gerekmektedir. Literatüre göre laboratuvar testlerinin yapılması evresinde ortaya çıkan numune hatalarının %60 - %70 'i kan alma evresinde oluşmaktadır. Buda kan almanın tıbbi işlemlerin gecikmemesi açısından ne kadar önemli olduğunun bir başka göstergesidir.

Kurumlar farklı yöntemler uygulasalar da, kan alma birimlerinde tüm sorunları tek başına çözebilecek "silver bullet" (gümüş mermi) mevcut değildir. Bunun yerine sürecin tüm basamakları ve sorunlar bir sistem olarak ele alınmalı ve problem bütüncül bir sistem yaklaşımıyla çözülmelidir.

Kan alma işleminin amacı laboratuvar testlerinin gerçekleştirilebilmesi için hastanın kanını tıbbi standartlara uygun olarak alınması ve üzerinde laboratuvar testlerinin güvenle yapılabileceği bir kan numunesi oluşturulmasıdır.

Kan alma iş akışı yatan ve ayaktan hastalar için iki ana grupta incelenebilmektedir. Yazımız daha çok ayaktan hasta iş ve hasta akışına yönelik olacaktır.

Kan almada çeşitli sorunlar yaşanmaktadır.

• Hasta alt grubu düzeyinde maliyet hesabı yapılamaması
• Personel ve merkez performansının veriye bağlı olarak izlenememesi
• Kaynak kullanımının ölçülememesi, yönetilememesi ve optimize edilememesi
• Hasta yükünde mevcut yüksek varyans nedeniyle gerekli kaynakların öngörülememesi, (örn: Kaç tane kan alma hemşiresi gerekmektedir ?)

Bir diğer grup sorun;

• Hasta bekleme sürelerinde yüksek varyans nedeniyle hizmet kalitesinin öngörülememesi
• Merkez kalite indikatörlerini belirleyerek bu hedeflerin gerçekleştirilmesi için bir yol çizilmesini sağlayacak bilişimsel araçların bulunmaması
• Hasta memnuniyeti ile ilgili verilerin toplanamaması, günlük değişimlerin izlenememesi
• Hasta ve numune güvenlik meseleleri; kimlik hataları, tüp ve etiketleme hataları, standart kan alma sırasının uygulanamaması, (örn: Kan kültürü, sodyum citrate içeren tüpler, serum tüpleri, heparin içeren veya jelsiz tüp, vs.)

Diğer sorunlar

• Birimde görevli personel arasında veya personel-hasta arasında koordinasyon eksikliği; koordinasyonun gerçek zamanlı ve veriye bağlı yapılamaması, kan alma personeli arasında dengesiz yük dağılımı, vs.
• Hasta önceliklerinin belirlenmesi veya uygulanmasında yaşanan sorunlar; hastaların hizmette öncelikleri anlamamaları veya suistimaller nedeniyle adaletsizlik hisleri, ekranlar önünde topluca bekleme
• Veri toplamanın çok zor veya imkansız olması sebebiyle sürecin tüm basamaklarının kayıt altına alınamaması, (örn: Yatan hastalarda kan alma zamanı, ayaktan hastalarda merkeze geliş zamanı, vb.)
• İş akışının ve onun performansının denetlenmesinin güç olması veya denetlenmesi imkansız kişisel insiyatiflere bırakılması, personel için bir motivasyon sisteminin belirlenmemiş olması, (örn: Hemşire bir sonraki hastayı çağırmak için butona ne zaman basacak ? Personel mola zamanları dengeli dağılmış mı ? Alınan molalar iş yükü ile bağlantılı mı ?)

Çok sayıda yeni testin kullanıma girmesi, Covid-19 süreci ve pandemi sonrasının hasta ihtiyaçları, artan yaşlı nüfus kan alma hizmetlerinin öneminin artacağına işaret etmektedir.

Süleyman Sevinç, Prof. Dr.

Hastalar ve pandemi yönetimi açısından da çözülmesi gereken sorunlar mevcuttur.

• Hastalar için rahatsız bekleme süreci, (örn: Çok kalabalık ve ayakta beklemeler, uzun bekleme süreleri, yetersiz yönlendirme, hastanın sırasını kaybetme stresine girmesi, vb.)
• Hastaların bir sonraki adım hakkında yeterince bilgi sahibi olmaması, (örn: Test sonuçlarım ne zaman çıkar ? Test sonuçlarımı nasıl alacağım ?)
• Tekrarlayan testlerin tekrarlayan basamaklarında zamanlamaya tam olarak uyulamaması veya takip/teyit edilememesi nedeniyle test sonuçlarının tıbbi doğruluklarını yitirmeleri, (örn. OGTT testinde tekrar zamanlaması.)
• Merkezin devam eden ve gelecek pandemilerin getirdiği mevcut yeni risklerin belirlenmeleri ve yönetilmeleri için açık bir stratejisinin bulunmaması, (örn., merkezde hasta-hasta ve hasta-personel enfeksiyon riskini nasıl azaltabilirim, sosyal mesafe uygulanmasını nasıl sağlayabilirim ?)

... kan alma birimlerinde tüm sorunları tek başına çözebilecek "silver bullet" (gümüş mermi) mevcut değildir. Bunun yerine sürecin tüm basamakları ve sorunlar bir sistem olarak ele alınmalı ve problem bütüncül bir sistem yaklaşımıyla çözülmelidir.

Süleyman Sevinç, Prof. Dr.